1. Cyflwyniad

Mae Rhan 1 yn nodi diben y canllawiau hyn, ac ar gyfer pwy y’u lluniwyd. Mae hefyd yn egluro’r cefndir ehangach a’r sylfaen ddeddfwriaethol.

Canllawiau ar gyfer pwy?

1.1 Bydd y canllawiau hyn yn berthnasol yn bennaf i’r Awdurdodau Rheoli Perygl[1] (ARhP), er y gallai cyrff ac unigolion eraill, gan gynnwys aelodau o’r cyhoedd fod â diddordeb ynddynt, yn enwedig os cânt eu gofyn, neu os oes tebygrwydd y cânt eu gofyn, am wybodaeth sydd ganddynt ynglŷn â swyddogaethau rheoli perygl llifogydd ac erydu arfordirol.

Diben

1.2 Mae’r ddogfen hon yn darparu canllawiau statudol ar weithredu Adrannau 13(1) ac 14 o Ddeddf Rheoli Llifogydd a Dŵr 2010[2] (y Ddeddf) yng Nghymru.

1.3 Diben y canllawiau yw rhoi cyngor i alluogi ARhP i gydweithio’n adeiladol i reoli’r perygl o lifogydd ac erydu arfordirol. Fe’u lluniwyd hefyd i sicrhau bod ceisiadau am wybodaeth, pan gânt eu cyflwyno, yn cael eu cyflwyno mewn ffordd briodol.

1.4 Mae cydweithredu rhwng ARhP yn bwysig oherwydd y cydfanteision a all ddeillio o gydweithio a rhannu gwybodaeth. Gall achosion llifogydd ac erydu arfordirol groesi ffiniau sefydliadol a chyfrifoldebau. Bydd atebion arloesol, cydgysylltiedig a chynaliadwy yn tarddu o barodrwydd i gydweithredu ac o bartneriaethau gweithredol rhwng ARhP, tirfeddianwyr preifat, busnesau, Awdurdodau Cynllunio Lleol a chymunedau yr effeithir arnynt.

1.5 Dylid eu darllen ar y cyd â’r cyngor Anstatudol ar Rannu Gwybodaeth[3] a gyhoeddwyd gan Asiantaeth yr Amgylchedd, sy’n rhoi cyngor ‘arfer da’ ar rannu gwybodaeth rhwng ARhP ac a baratowyd drwy ymgynghori â phartneriaid allweddol. Bydd y canllawiau anstatudol hyn yn adeiladu ar yr egwyddorion a geir yn y ddogfen hon ac maent yn cynnwys gwybodaeth megis astudiaethau achos, cytundebau enghreifftiol a safonau data.

1.6 Mae Llywodraeth Cymru hefyd wedi cyhoeddi Pecyn Cymorth ar gyfer Ymgysylltu â Chymunedau ynghylch Rheoli’r Perygl o Lifogydd[4], sy’n seiliedig ar wersi a ddysgwyd o ymchwil i elfennau ‘gweithio mewn partneriaeth’ ac ‘ymgysylltu â chymunedau’ y tair Astudiaeth Beilot a gyflawnwyd yn y Barri, Prestatyn a Phwllheli a sampl o’n rhaglen o gynlluniau a gefnogir gan Gronfa Datblygu Rhanbarthol Ewrop[5] (ERDF). Nod y Pecyn Cymorth yw helpu’r rhai sy’n gyfrifol am gynlluniau rheoli perygl llifogydd neu’r rhai sydd o bosibl yn gysylltiedig â gweithgarwch ehangach i reoli’r perygl o lifogydd; a darparu canllawiau ar sut i fynd ati i ymgysylltu â chymunedau ac i weithio mewn partneriaeth.

1.7 Mae’r adroddiad sy’n cyflwyno canfyddiadau’r ymchwil hon[6] ar gael ar wefan Llywodraeth Cymru, ynghyd â’r adroddiadau ar y tair Astudiaeth Beilot[7]. Mae’r gwersi a ddysgwyd o’r adroddiadau yn sylfaen i’r canllawiau hyn.

1.8 Y Pecyn Cymorth yw’r cam cyntaf at ddarparu canllawiau i helpu ARhP i ymgysylltu â chymunedau.

Cefndir – Gweithio mewn Partneriaeth a Rheoli’r Perygl o Lifogydd yng Nghymru

1.9 Yn 2007 lansiodd Llywodraeth Cymru y Rhaglen Dulliau Newydd[8], er mwyn helpu i bellhau oddi wrth yr ymagwedd draddodiadol at lifogydd ac erydu arfordirol a’i phwyslais ar amddiffyn, a symud tuag at ymagwedd fwy cyfannol o reoli perygl. Nodwyd y byddai gwaith partneriaeth cryf a chyfathrebu yn allweddol i wireddu ymagwedd at lifogydd ac erydu arfordirol sy’n seiliedig ar reoli perygl, a thanlinellwyd hynny yn y Rhaglen Dulliau Newydd.

1.10 I ategu’r egwyddorion hynny, lansiodd Llywodraeth Cymru dair astudiaeth beilot ar liniaru llifogydd yn y Barri, Prestatyn a Phwllheli. Roedd y prosiectau i gyd yn ymchwilio i ffyrdd newydd o weithio, gan gynnwys gwaith partneriaeth cryf ac ymgysylltu â’r cyhoedd ar faterion perygl llifogydd. Cymhwyswyd yr un egwyddorion at yr amodau sy’n gysylltiedig â darparu cyllid cyfalaf ar gyfer rhaglenni a gefnogir gan yr ERDF o dan y rhaglenni Cydgyfeirio a Chystadleurwydd Rhanbarthol.

1.11 Yn ôl y gwerthusiad o’r astudiaethau peilot a’r sampl o raglenni a gefnogir gan yr ERDF, ystyrid bod gweithio mewn partneriaeth yn beth da. Yn gyffredinol, roedd yr aelodau i gyd yn meddwl bod y syniad o gyrff yn gweithio mewn partneriaeth i reoli perygl llifogydd yn dda ac yn llwyddiannus. Er bod y mwyafrif yn cytuno bod meysydd i’w gwella, credid bod gweithio mewn partneriaeth yn cryfhau cynlluniau, am fod y cyrff i gyd yn gweithio tuag at yr un nod.

1.12 Yn fuan ar ôl lansio’r Rhaglen Dulliau Newydd, cafwyd cyfnod o law trwm yn y DU a arweiniodd at lifogydd difethol haf 2007. Er i Gymru osgoi’r gwaethaf o lifogydd 2007, effeithiwyd yn fawr ar Loegr a gofynnodd Llywodraeth y DU i Syr Michael Pitt gynnal adolygiad o’r llifogydd yn Lloegr.

1.13 Nododd Adolygiad Pitt y dylai’r asiantaethau sy’n gyfrifol am reoli perygl llifogydd fod yn barod i gydweithio a rhannu gwybodaeth, ac er ei fod yn ymwneud yn bennaf â pherygl llifogydd yn Lloegr, ymrwymodd Llywodraeth Cymru i ddysgu gwersi’r Adolygiad i gydnabod y peryglon o lifogydd ar draws Cymru.

1.14 Ar sail canfyddiadau Adolygiad Pitt, ymgynghorodd Llywodraeth y DU a Llywodraeth Cymru ar gynigion i newid y polisïau a’r ddeddfwriaeth sy’n sylfaen i’n hymateb i’r perygl o lifogydd ac erydu arfordirol.

1.15 Mae Deddf Rheoli Llifogydd a Dŵr 2010 (y Ddeddf) a ddeilliodd o hynny yn nodi cyfrifoldebau newydd ar gyfer ARhP llifogydd ac erydu arfordirol. Yn bwysig, mae’r Ddeddf yn rhoi dyletswydd statudol ar bob awdurdod perthnasol i gydweithredu (gweler paragraff 2.2).

1.16 Mae Adran 14 o’r Ddeddf hefyd yn rhoi pŵer i Awdurdodau Llifogydd Lleol Arweiniol (ALlLlA)[9] ac Asiantaeth yr Amgylchedd ofyn am wybodaeth gan bartïon eraill (‘personau’ yn y Ddeddf) ynglŷn â’u swyddogaethau rheoli perygl llifogydd ac erydu arfordirol[10]. Mae Adran 14 hefyd yn rhoi pŵer i Weinidogion Cymru ofyn am wybodaeth mewn perthynas â’u dyletswydd i ddatblygu, cynnal a gweithredu Strategaeth Genedlaethol ar gyfer rheoli’r perygl o lifogydd ac erydu arfordirol yng Nghymru.

Y sylfaen ddeddfwriaethol

1.17 O dan Adran 8 o’r Ddeddf, mae Gweinidogion Cymru wedi datblygu Strategaeth Genedlaethol ar gyfer rheoli’r perygl o lifogydd ac erydu arfordirol yng Nghymru. Mae’r strategaeth hon yn darparu fframwaith ar gyfer rheoli’r perygl o lifogydd ac erydu arfordirol yn genedlaethol. Mae’n amlinellu amcanion cenedlaethol i reoli pob math o berygl llifogydd ac erydu arfordirol a sut i’w cyflawni. Mae copi o’r Strategaeth Genedlaethol ar gyfer Rheoli Perygl Llifogydd ac Erydu Arfordirol ar gael ar wefan Llywodraeth Cymru[11].

1.18 Mae Adran 8(5) o’r Ddeddf yn nodi y gall Gweinidogion Cymru gyhoeddi canllawiau ar ddefnyddio’r Strategaeth Genedlaethol. Mae hyn yn fater sy’n cael ei ystyried gan Lywodraeth Cymru ar hyn o bryd. Mae’r Ddeddf hefyd yn nodi y gall Gweinidogion Cymru, yn unol ag Adran 8(6), gyhoeddi canllawiau ar sut y dylai ARhP Cymru gydymffurfio â dyletswyddau’n ymwneud â chydweithredu a cheisiadau am wybodaeth o dan Adrannau 13(1) ac 14.

1.19 Mae Adran 10 o’r Ddeddf yn nodi bod gan ALlLlA ddyletswydd i ddatblygu, gweithredu a chynnal Strategaeth Leol Rheoli Perygl Llifogydd ar gyfer eu hardaloedd. Rhaid i Strategaethau Lleol fod yn gyson â’r Strategaeth Genedlaethol. Bydd cydweithio a chyfnewid gwybodaeth yn hanfodol i ddatblygu a gweithredu’r Strategaethau Cenedlaethol a Lleol.

1.20 Mae’n ofynnol i’r holl ARhP weithredu mewn ffordd sy’n gyson â’r Strategaeth Genedlaethol a’r Strategaethau Lleol. Yr unig eithriad i hyn yw cwmnïau dŵr y mae’n rhaid iddynt weithredu mewn ffordd sy’n gyson â’r Strategaeth Genedlaethol ond sydd ond yn gorfod rhoi sylw i’r Strategaethau Lleol.

2 Cydweithredu a threfniadau: Adran 13(1)

Mae Rhan 2 yn nodi’r awdurdodau y mae angen iddynt gydweithredu o dan Adran 13(1), y rolau a gyflawnir ganddynt o ran rheoli’r perygl o lifogydd ac erydu arfordirol, a manteision cydweithredu a rhannu gwybodaeth.

2.1 Mae Adran 13(1) o’r Ddeddf yn nodi bod yn rhaid i awdurdod perthnasol gydweithredu ag awdurdodau perthnasol eraill wrth arfer ei swyddogaethau rheoli perygl llifogydd ac erydu arfordirol.

Pwy sy’n awdurdodau perthnasol?

2.2 Yng Nghymru, mae awdurdodau perthnasol yn golygu Gweinidogion Cymru a’r ARhP, sy’n cynnwys:

(a) Asiantaeth yr Amgylchedd;

(b) awdurdodau llifogydd lleol arweiniol ar gyfer ardaloedd sydd yn gyfan gwbl yng Nghymru;

(ch) cwmnïau dŵr sy’n arfer swyddogaethau mewn perthynas ag ardaloedd yng Nghymru;

(d) awdurdodau priffyrdd ar gyfer ardaloedd sydd yn gyfan gwbl yng Nghymru.

Gweler Atodiad A am y rhestr lawn o ARhP yng Nghymru.

Beth yw’r swyddogaethau rheoli perygl llifogydd ac erydu arfordirol?

2.3 Diffinnir y swyddogaethau rheoli perygl llifogydd ac erydu arfordirol yn gyfreithiol yn Neddf Rheoli Llifogydd a Dŵr 2010 (Adrannau 4 a 5). Mae sawl Deddf Seneddol flaenorol yn dal mewn grym neu wedi’u haddasu gan y Ddeddf a chan Orchymyn Swyddogaethau Rheoli Perygl Llifogydd 2010[12]. Ceir yn Atodiad B restr nad yw’n gyflawn o’r mathau o weithgareddau y gellid ymgymryd â hwy i gyflawni’r swyddogaethau. Felly, mae’r ddyletswydd newydd ar gyrff i gydweithredu yn berthnasol i bob agwedd ar reoli perygl llifogydd ac erydu arfordirol yng Nghymru.

Nodau cydweithredu

2.4 Nod y ddyletswydd i gydweithredu rhwng awdurdodau perthnasol yw sicrhau bod ymgysylltu adeiladol a gweithredol yn digwydd. Bydd Llywodraeth Cymru yn sicrhau ei bod yn ymgysylltu’n adeiladol â’r holl ARhP, a bydd yn disgwyl i ARhP wneud yr un peth. Mae cydweithredu yn hanfodol i helpu i adeiladu perthnasoedd lleol rhwng ARhP o fewn ac ar draws ffiniau gweithredu.

2.5 Bydd Asiantaeth yr Amgylchedd ac ALlLlA yn aml yn cymryd yr awenau o ran rheoli perygl llifogydd ac erydu arfordirol. Bydd Llywodraeth Cymru yn datblygu ac yn cynnal Strategaeth Genedlaethol ac ALlLlA yn datblygu ac yn cynnal Strategaethau Lleol. Mae’n hanfodol fod ARhP llifogydd ac erydu arfordirol eraill yn cynnig eu cymorth os yw’r Strategaethau hyn i esgor ar ganlyniadau effeithiol.

2.6 Bydd strategaethau lleol yn arbennig yn aml yn cynnwys rheoli gwahanol fathau o lifogydd. Bydd cydweithio, cydweithredu a deall amcanion yn helpu’r holl ARhP i ymrwymo i’r strategaethau lleol ac yn helpu i sicrhau’r canlyniadau a ddymunir.

2.7 Gall ARhP eraill (gan gynnwys cwmnïau dŵr a Byrddau Draenio Mewnol) hefyd chwarae rhan flaenllaw mewn achosion lle mae rheoli’r perygl o lifogydd ac erydu arfordirol yn canolbwyntio ar eu cyfrifoldebau.

Manteision cydweithredu

2.8 Mae cydweithredu yn golygu cyrff ac unigolion yn gweithio gyda’i gilydd i gyflawni canlyniadau mwy effeithiol nag y gallent eu cyflawni ar eu pennau eu hunain. Ategir hyn gan ganfyddiadau’r ymchwil a gynhaliwyd i’r cynlluniau peilot ac i sampl o gynlluniau a gefnogir gan y rhaglen ERDF yng Nghymru.

2.9 Mae cydweithredu yn seiliedig ar ymddiriedaeth, ar gyfathrebu da, ar rannu gwybodaeth ac adnoddau, ac ar well dealltwriaeth o’r cydfanteision a all ddeillio ohono.

2.10 Mae cydweithredu yn parchu buddiannau’r rhai dan sylw, ond mae hefyd yn hybu buddiannau ehangach y grŵp a’i randdeiliaid. Yn aml, bydd angen arweinyddiaeth glir i sefydlu’r nodau i ymgyrraedd atynt, ond bydd cydweithredu yn hanfodol wedyn i gyflawni’r nodau hynny.

Rhannu gwybodaeth ac adnoddau

2.11 Gall gweithio mewn partneriaeth helpu i wella cydweithredu rhwng ARhP. At hynny, gall partneriaethau helpu awdurdodau i wella’u dealltwriaeth o reoli perygl llifogydd ac erydu arfordirol yn ehangach, ac i ddysgu mwy, er enghraifft, am arbenigedd cyrff sy’n bartneriaid. Bydd hyn yn eu galluogi i gydgysylltu eu gwaith yn well er mwyn sicrhau manteision niferus. Lle na fydd un awdurdod yn gallu cyflawni ateb ar ei ben ei hun, efallai y bydd awdurdod arall yn gallu helpu. Er enghraifft, gallai awdurdod i fyny’r afon gyflawni gwaith mewn cytundeb[13] ag awdurdod i lawr yr afon.

2.12 I reoli peryglon o lifogydd ac erydu arfordirol, mae’n hanfodol deall eu hachosion ac asesu atebion ymarferol. Mae’n fwy tebygol y bydd yr wybodaeth fwyaf perthnasol yn cael ei nodi pan fydd pawb dan sylw yn amlwg yn deall amcanion a manteision posibl astudiaeth neu brosiect, ac yn cyfrannu gwybodaeth o’u gwirfodd i’w hategu. Dylai trafodaethau ynghylch amcanion ddigwydd yn gynnar yn y gwaith.

2.13 Dylai ARhP edrych tua’r dyfodol wrth gynllunio gwaith. Bydd hyn yn eu galluogi i rannu’n rhwydd yr wybodaeth a gasglant, ac yn eu helpu i gydweithio’n well. Bydd hyn yn ei dro yn fanteisiol i’r corff unigol, am y bydd yn cynyddu’r wybodaeth sydd ar gael iddo i wneud penderfyniadau. Er enghraifft, gall estyn gwaith casglu gwybodaeth neu arolygon ryw ychydig fod yn fanteisiol weithiau i feysydd gwaith eraill.

2.14 Mae partneriaethau yn ffordd dda o ffurfioli trefniadau cydweithredu a chydlafurio rhwng ARhP ac eraill. Gall dogfennau fel memoranda cyd-ddealltwriaeth a phrotocolau rhannu gwybodaeth ategu’r trefniadau hyn er na ddylai protocolau o’r fath fynd yn rhy fiwrocrataidd ac anodd eu gweinyddu. Mae enghreifftiau o waith partneriaeth effeithiol ar gael yng nghanllawiau anstatudol Asiantaeth yr Amgylchedd ac ym Mhecyn Cymorth Llywodraeth Cymru ar gyfer Ymgysylltu â Chymunedau ynghylch Rheoli’r Perygl o Lifogydd.

Diwallu anghenion lleol

2.15 Mae angen sefydlu partneriaethau fel eu bod yn diwallu anghenion lleol yn y ffordd orau. Gallant fod yn strategol neu yn gysylltiedig â phrosiect penodol. Gallant adeiladu ar drefniadau cyfredol (fel fforymau cynaliadwyedd, fforymau lleol Cymru gydnerth, neu bartneriaethau arfordirol), ond rhaid cymryd i ystyriaeth unrhyw ehangu o ran y cylch gwaith. Gallant ymdrin ag ystod o weithgareddau i’w cyflawni cyn, yn ystod ac ar ôl llifogydd, megis rhannu gwybodaeth, ffyrdd o weithio, cyfathrebu, ymateb i ddigwyddiad, datblygu strategaeth, a dylunio gwaith newydd. Gall partneriaethau gael eu gweithredu hefyd drwy Adran 13(4) yn y Ddeddf. Mae hyn yn caniatáu i un awdurdod gyflawni swyddogaethau awdurdod arall, naill ai yn gyffredinol neu ar gyfer prosiect, lleoliad neu gyfnod penodol.

2.16 Dylai ARhP ystyried yr agweddau canlynol wrth sefydlu partneriaethau:

rolau clir ar gyfer arweinwyr ac aelodau;
llywodraethu ac atebolrwydd am benderfyniadau;
amserlen y cytunwyd arni;
cynlluniau cyfathrebu ac ymgysylltu, a sefydlu cynulleidfa darged;
pa wybodaeth i’w rhannu, a sut i’w rhannu;
rhannu adnoddau, gan gynnwys nodi’n glir rolau staff a sut y bydd cyllid yn cael ei ddefnyddio;
cydgysylltu gwaith i sicrhau arbedion effeithlonrwydd;
cadarnhau cyfreithlondeb cytundebau a gwaith a sefydlir gan y bartneriaeth;
sicrhau cydymffurfiaeth â gofynion cyfreithiol eraill yn ymdrin â chaffael, cynefinoedd etc.

2.17 Mae’r ddyletswydd i geisio a rhannu gwybodaeth wedi’i chynnwys yn Adran 13(2). O dan egwyddorion cydweithredu a phartneriaeth, disgwylir i ARhP gydymffurfio heb orfodaeth â’r dyletswyddau o dan Adran 13(1) a chyfnewid gwybodaeth a fydd yn helpu i reoli’r perygl o lifogydd ac erydu arfordirol heb godi tâl. Gall memoranda cyd-ddealltwriaeth neu gytundebau rhannu data ategu hyn.

3 Pŵer i ofyn am wybodaeth: Adran 14

Mae Rhan 3 yn edrych ar yr awdurdodau sydd â’r pŵer i ofyn am wybodaeth, yn egluro’r hyn a olygir wrth y term gwybodaeth, ac yn nodi materion i’w hystyried cyn defnyddio’r pŵer.

I bwy y mae Adran 14 yn berthnasol?

3.1 Mae Adran 14(2) yn nodi’r awdurdodau a all ofyn i berson ddarparu gwybodaeth, fel Asiantaeth yr Amgylchedd ac ALlLlA. Rhaid i’r wybodaeth y gofynnir amdani fod yn gysylltiedig â swyddogaeth rheoli perygl llifogydd ac erydu arfordirol Asiantaeth yr Amgylchedd/ALlLlA.

3.2 Gall Gweinidogion Cymru hefyd ofyn i bersonddarparu gwybodaeth ynghylch swyddogaeth yn gysylltiedig â’r Strategaeth Genedlaethol Llifogydd ac Erydu Arfordirol yng Nghymru.

3.3 Mae person yn golygu person cyfreithiol. Ystyr hynny yw unrhyw endid sydd â statws cyfreithiol ac mae’n cynnwys person naturiol, cwmni, ymddiriedolaeth neu gorff cyhoeddus, gan gynnwys awdurdod rheoli perygl.

3.4 Ar bob adeg dylai’r awdurdodau sy’n cyflwyno ceisiadau weithredu’n rhesymol. Mater i gyfreithwyr yn y pen draw fyddai penderfynu a yw cais penodol yn rhesymol. Sut bynnag, dylai’r awdurdod gadw’r egwyddor hon mewn cof bob amser. Mae’r hyn sy’n rhesymol yn dibynnu ar fanylion yr achos penodol a gall amrywio, hyd yn oed mewn amgylchiadau sy’n ymddangos yn debyg.

3.5 Bydd cais a wneir o dan Adran 14 yn cychwyn proses y mae’n rhaid i’r person sy’n derbyn gydymffurfio â hi. Os na fydd yn cydymffurfio, dylai’r awdurdod (Asiantaeth yr Amgylchedd, ALlLlA neu Weinidogion Cymru) egluro ymhellach eu pŵer i wneud y cais am wybodaeth o dan Adran 14. Dylent hefyd bwysleisio bod yn rhaid i’r wybodaeth gael ei darparu yn y ffurf neu’r ffordd ac o fewn y cyfnod a bennwyd yn y cais.

Cosbau Sifil ac Apelau

3.6 Mae Adran 15 o’r Ddeddf yn ei gwneud yn bosibl i’r awdurdod (Asiantaeth yr Amgylchedd, ALlLlA neu Weinidogion Cymru) gyflwyno hysbysiad gorfodi i berson os na fydd yn cydymffurfio â chais i ddarparu gwybodaeth. Os na chydymffurfir â’r hysbysiad hwn, gellir bwrw ymlaen â chosbau sifil. Mae’r cosbau sifil yn cynnwys hysbysiad cosb a dirwyon posibl.

3.7 Os caiff hysbysiad cosb ei gyflwyno i berson, neu ddirwy ei chodi arno, mae hawl i apelio i’r Tribiwnlys Haen Gyntaf[14]. Nodir hyn yn Rheoliadau Apelio ynghylch Gwybodaeth am Reoli Perygl Llifogydd ac Erydu Arfordirol (Cymru) 2011[15].

Beth yw gwybodaeth?

3.8 Mae gwybodaeth yn golygu data, dogfennau, ffeithiau, cudd-wybodaeth neu gyngor ar unrhyw ffurf gofnodedig, a bwriedir (at ddibenion y canllawiau hyn) i’r term fod â’r un ystyr â ‘dogfen’ yn Rheoliadau Ailddefnyddio Gwybodaeth y Sector Cyhoeddus 2005[16]. Mae’n cynnwys:

· ffeiliau papur, nodiadau, adroddiadau a dogfennau copi caled eraill (mewn llawysgrifen neu wedi’u teipio);

· cofrestrau cyhoeddus;

· cronfeydd data, taenlenni;

· dogfennau electronig;

· negeseuon e-bost;

· darluniau a chynlluniau;

· ffotograffau, fideo neu ficroffilm;

· data a gwybodaeth, a all fod wedi’u cynnwys mewn neu gyda meddalwedd;

· methodolegau.

Sut i ofyn am wybodaeth o dan Adran 14

3.9 Pan fydd Asiantaeth yr Amgylchedd, ALlLlA neu Weinidogion Cymru yn gofyn am wybodaeth dylent ddilyn yr egwyddorion ym mharagraff 4.1. Wrth wneud cais am wybodaeth dylai’r awdurdod sy’n gwneud y cais egluro:

cyd-destun y cais,
sut y caiff yr wybodaeth ei defnyddio, ac
(i lefel sy’n briodol i’r derbynnydd) amcanion cyffredinol gwaith yr awdurdod.

Er enghraifft, gall eglurhad manylach o’r rhesymau am gais fod yn fwy buddiol i aelod o’r cyhoedd nag i awdurdod arall. Mae canllawiau ar ffyrdd o ymgysylltu’n briodol â’r cyhoedd wedi’u cynnwys yn y Pecyn Cymorth ar gyfer Ymgysylltu â Chymunedau ynghylch Rheoli’r Perygl o Lifogydd.

3.10 Ni ellir codi tâl am geisiadau am wybodaeth o dan Adran 14, ac ni all y rhai a ofynnir adennill unrhyw gostau. Mae’r rhwymedigaeth o dan Adran 14 i ddarparu gwybodaeth yn ddiamod ac nid oes fel arfer eithriadau i hyn. Rhaid i awdurdodau ystyried bob tro a yw’n briodol gofyn am wybodaeth.

3.11 Disgwylir i’r holl awdurdodau rheoli llifogydd a pherygl ddilyn yr egwyddorion a nodir yn Rhan 4 isod wrth gyfnewid gwybodaeth, a chydweithredu â’i gilydd fel y nodir yn Adran 13 o’r Ddeddf. Mae Gweinidogion Cymru yn ymrwymo i ddilyn yr egwyddorion wrth wneud ceisiadau o’r fath. Nid oes gan bersonau eraill (gweler paragraff 3.1 isod) yr un dyletswyddau ac ni fydd ganddynt o reidrwydd yr un blaenoriaethau ag awdurdod rheoli perygl. Nodir ystyriaethau ychwanegol ar eu cyfer hwy ym mharagraff 4.2 isod.

4 Egwyddorion cyffredinol ceisiadau am wybodaeth

Mae Rhan 4 yn nodi egwyddorion da i’w dilyn wrth geisio gwybodaeth. Mae’n berthnasol i rannu gwybodaeth rhwng ARhP yn rhan o Adran 13 o’r Ddeddf, a lle y gwneir ceisiadau am wybodaeth o dan Adran 14.

Ceisiadau gan Awdurdodau Rheoli Perygl

4.1 Nodir yr egwyddorion canlynol i helpu i sicrhau bod ceisiadau am wybodaeth ac ymatebion gan ARhP yn rhesymol. Lle y gwneir cais am wybodaeth gan berson neu gorff nad yw’n ARhP, mae ystyriaethau ychwanegol wedi’u rhestru ym mharagraff 4.2 isod. Mae cysylltu o flaen llaw â’r rhai y gofynnir iddynt am wybodaeth yn fwy tebygol o arwain at geisiadau rhesymol.

Egwyddorion	Dylai’r awdurdod perthnasol sy’n gofyn	Dylai’r awdurdod perthnasol sy’n ymateb
1 – A yw’r wybodaeth gennych eisoes?	Sicrhau bod pwy bynnag sy’n gofyn am wybodaeth yn gallu cadarnhau nad yw’r data ganddynt eisoes yn eu sefydliad.	Amherthnasol
2 – Ceisiadau ysgrifenedig ac argyfyngau	Sicrhau bod pob cais llafar am gydweithrediad neu wybodaeth yn cael ei gadarnhau yn ysgrifenedig (e-bost yn ddigon), fel bod y cais yn glir; Nodi a yw’r cais yn cael ei wneud yn ystod argyfwng go iawn, ac na fydd ceisiadau ysgrifenedig bob amser yn bosibl; Anfon cadarnhad pan fydd yr argyfwng ar ben.	Gofyn i bob cais llafar am gydweithrediad gael ei gadarnhau yn ysgrifenedig (e-bost yn ddigon), fel bod y cais yn glir; Derbyn na fydd ceisiadau ysgrifenedig bob amser yn bosibl mewn cyfnodau o argyfwng go iawn.
3 – Rhesymau am y cais a chydnabod	Egluro mewn ffordd annhechnegol pam y mae’n gofyn am yr wybodaeth a sut y caiff ei defnyddio yng nghyd-destun ei swyddogaethau rheoli perygl llifogydd ac erydu arfordirol cyffredinol; Cynnwys, lle y bo’n berthnasol, gyfeiriad at unrhyw ddeddfwriaeth y mae’r cais yn gysylltiedig â hi; Nodi y bydd yr wybodaeth ond yn cael ei defnyddio ar gyfer swyddogaethau rheoli perygl llifogydd ac erydu arfordirol penodol; Sicrhau mai dim ond at ddibenion o fewn y cylch gwaith rheoli perygl llifogydd ac erydu arfordirol y bydd yr wybodaeth yn cael ei defnyddio.	Cydnabod derbyn y cais a rhoi gwybod cyn gynted ag y bo’n ymarferol: am unrhyw orgyffwrdd â gwaith arall; am unrhyw broblemau a cheisio esboniad pellach, os oes angen; pa wybodaeth sy’n debygol o gael ei darparu; pryd y bydd ymateb llawn ar gael; os nad yw’r wybodaeth hon ganddynt neu os nad ydynt yn meddwl eu bod yn gallu ei darparu am resymau cyfreithiol; nodi ffynonellau posibl eraill ar ei chyfer, os dyna’r sefyllfa.
4 – Union fanylion y cais am wybodaeth	Trafod â’r awdurdod neu’r person sy’n ymateb union faint, ansawdd a fformat yr wybodaeth sydd ei hangen cyn gofyn amdani, i sicrhau bod yn cais yn rhesymol. Ystyried a rhestru union ffurf a fformat yr wybodaeth y gofynnir amdani, gan osgoi ceisiadau cyffredinol am yr holl ddata. Penderfynu a ddylid bwrw ymlaen a chadarnhau’r cais neu ddileu’r cais. Asesu a yw’r wybodaeth a dderbynnir yn addas i’r diben cyn ei defnyddio. Cyn defnyddio gwybodaeth, rhoi sylw i unrhyw amodau trwydded, cyfyngiadau etc.	Darparu’r wybodaeth benodol: yn unol â’r cais, lle y gallant, ar ôl cadarnhau nad ydynt eisoes wedi darparu’r wybodaeth; yn y fformat y gofynnwyd amdano lle y’i cedwir yn y fformat hwnnw neu lle y gellir ei newid heb achosi llwyth afresymol o waith; egluro’n gynnar os oes unrhyw broblemau ynglŷn â darparu’r wybodaeth, er enghraifft os drafft ydyw sy’n debygol o gael ei newid, neu os nad yw newidiadau fformat yn ymarferol; egluro a oes unrhyw faterion ynghylch hawliau neu gyfrinacheddau trydydd parti a all effeithio ar ddarparu’r wybodaeth; egluro am faint y bydd yr wybodaeth yn parhau’n ddilys ac amlder unrhyw ddiweddariadau; egluro unrhyw gyfyngiadau ar ddefnyddio’r data, megis eiddo deallusol, y Ddeddf Diogelu Data, ac addasrwydd i’r diben.
5 Nodi cyngor penodol	Nodi cyngor penodol y gellid gofyn amdano ar bwnc, neu ynghylch defnyddio’r data a geisir. Wrth geisio cyngor, sicrhewch fod hyn yn canolbwyntio ar y prif feysydd o ddiddordeb.	Rhoi’r cyngor ac egluro’n gynnar os oes problemau, ar ôl cadarnhau nad ydynt eisoes wedi rhoi’r cyngor yn rhywle arall.
6 Amserlenni	Gofyn am wybodaeth o fewn amserlenni rhesymol, a fydd yn dibynnu ar natur ac amgylchiadau’r cais, a’r awdurdod neu’r person sy’n ymateb; Rhestru ac egluro sail yr amserlenni; Dylid ystyried bod rhesymol yn golygu’r un peth ag o dan y Rheoliadau Gwybodaeth Amgylcheddol (Adran 5(2)). Mae hyn fel arfer yn caniatáu uchafswm o 20 diwrnod gwaith i ddarparu’r ymateb; Yn ystod cyfnodau o argyfwng go iawn, ceisio cydweithrediad cyn gynted â phosibl i ddiwallu anghenion.	Cydweithredu o fewn amserlenni rhesymol, a fydd yn dibynnu ar natur ac amgylchiadau’r cais; Yn ystod cyfnodau o argyfwng go iawn, dylai’r awdurdod gydweithredu cyn gynted â phosibl i ddiwallu anghenion; Egluro’n gynnar os oes unrhyw broblemau o ran eu diwallu.
7 – Camau nesaf	Egluro beth fydd yn digwydd nesaf a ble, a phryd y bydd cais am ragor o gydweithredu yn debygol o gael ei wneud.	Codi unrhyw faterion ynghylch cynlluniau i ddefnyddio’r wybodaeth yn y dyfodol a thynnu sylw at gyfleoedd posibl i gydweithredu mewn gwaith yn y dyfodol.
8 – Mwy o wybodaeth ac eglurder y cais	Rhoi mwy o fanylion, os gofynnir amdanynt.	Gofyn am fwy o fanylion er mwyn deall y cais cyn gynted â phosibl.
9 – Cwrdd yn bersonol i drafod y cais	Cwrdd a thrafod (yn rhithwir neu yn bersonol) i roi esboniad pellach, os gofynnir am hynny, o fewn amserlen resymol.	Bod yn barod i gwrdd a thrafod (yn rhithwir neu yn bersonol), os gofynnir am hynny, o fewn amserlen resymol.

Ceisiadau gan bersonau nad ydynt yn ARhP

4.2 Mae’r ystyriaethau ychwanegol canlynol yn berthnasol wrth ofyn am wybodaeth gan bersonau neu gyrff nad ydynt yn ARhP:

Egwyddor 2 (Ceisiadau Ysgrifenedig) – dylai cais:

a) cael ei wneud drwy lythyr neu o gyfrif e-bost swyddogol o fewn yr awdurdod, i gadarnhau ei ddilysrwydd;

b) egluro bod yr awdurdod yn gallu gofyn am yr wybodaeth o dan y Ddeddf, a’i bod yn ymwneud â’i swyddogaethau rheoli perygl llifogydd ac erydu arfordirol;

c) nodi’n glir fod y cais yn cael ei wneud o dan Adran 14, gan ddefnyddio geiriau fel ‘Mae’r awdurdod hwn / Yr wyf yn ceisio gwybodaeth o dan Adran 14 o Ddeddf Rheoli Llifogydd a Dŵr 2010’;

ch) cynnwys gwybodaeth ategol fel cefndir i (b) ac (c) drwy gyfeirio at y Ddeddf, y canllawiau hyn, neu esboniadau a baratowyd o flaen llaw.

Egwyddor 2 (Ceisiadau Ysgrifenedig) – mae angen i amserlenni ar gyfer ceisiadau a wneir mewn argyfwng gydnabod y posibilrwydd nad oes gan y person y’i cyflwynir iddo rôl argyfyngau, neu’r posibilrwydd fod y person ei hun yn delio ag argyfwng.

Egwyddor 6 (Amserlenni) – bydd amserlenni rhesymol yn dibynnu ar faint o wybodaeth a’r math o wybodaeth a geisir. Dylai amserlenni ystyried y posibilrwydd nad yw’r wybodaeth yn cael ei chadw yn y ffurf a geisiwyd. Mae angen iddynt hefyd ystyried anghenion busnes neu anghenion eraill y person y cyflwynir y cais iddo.

Atodiad A – Awdurdodau Rheoli Perygl yng Nghymru

Asiantaeth yr Amgylchedd Cymru

Corff Cyhoeddus a Noddir gan Lywodraeth Cymru yw’r Asiantaeth, a’i phrif nodau yw diogelu a gwella’r amgylchedd, a hyrwyddo datblygu cynaliadwy.

Prif Swyddfa

Tŷ Cambria

29 Heol Casnewydd

Caerdydd

CF24 0TP

Swyddfa Ardal y De-orllewin

Maes Newydd

Llandarcy

Castell-nedd Port Talbot

SA10 6JQ

Swyddfa Ardal y De-ddwyrain

Plas yr Afon

Parc Busnes Llaneirwg

Heol Fortran

Llaneirwg

Caerdydd

CF3 0EY

Swyddfa Ardal y Gogledd

Ffordd Penlan

Parc Menai

Bangor

Gwynedd

LL57 4DE

Rhif Ffôn: 08708 506506

E-bost: enquiries@environment-agency.gov.uk

Gwefan: www.environment-agency.gov.uk

Rhybuddion Llifogydd

Rhif Ffôn: 0845 988 1188 (gwasanaeth 24 awr)

Type Talk: 0845 602 6340

Awdurdodau Llifogydd Lleol Arweiniol yng Nghymru

Awdurdod Llifogydd Lleol Arweiniol (ALlLlA) mewn perthynas ag ardal yng Nghymru yw naill ai:

a) y cyngor sir ar gyfer yr ardal; neu

b) y cyngor bwrdeistref sirol ar gyfer yr ardal.

Mae 22 o gynghorau sir neu gynghorau bwrdeistref sirol yng Nghymru, sef:

Cyngor Bwrdeistref Sirol Blaenau Gwent

Y Ganolfan Ddinesig

Glynebwy

Blaenau Gwent

NP23 6XB

Rhif ffôn: 01495 311556

Minicom: 01495 355959

Cyfeiriad e-bost: info@blaenau-gwent.gov.uk

Gwefan: www.blaenau-gwent.gov.uk

Cyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr

Swyddfeydd Dinesig

Angel Street

Pen-y-bont ar Ogwr

CF31 4WB

Rhif ffôn: 01656 643643

Ffacs: 01656 668126

Cyfeiriad e-bost: talktous@bridgend.gov.uk

Gwefan: www.bridgend.gov.uk

Cyngor Bwrdeistref Sirol Caerffili

Tŷ Penallta
Parc Tredomen
Ystrad Mynach

Hengoed

CF82 7PG

Rhif ffôn: 01443 815 588 / 01495 226 622

Argyfwng y tu allan i oriau swyddfa: 01443 875 500

Ffôn testun: 01443 863 474

Cyfeiriad e-bost: info@caerphilly.gov.uk

Gwefan: www.caerphilly.gov.uk

Cyngor Caerdydd

Neuadd y Sir
Glanfa’r Iwerydd
Caerdydd
CF10 4UW

Rhif ffôn: (Cymraeg) 02920 872088

Rhif ffôn: (Saesneg) 02920 872087

Ffôn testun: 02920 872085

Ffacs: 029 2087 2086

Cyfeiriad e-bost: c2c@cardiff.gov.uk

Gwefan: www.cardiff.gov.uk

Cyngor Sir Caerfyrddin

Neuadd y Sir
Caerfyrddin
Sir Gaerfyrddin
SA31 1JP

Rhif ffôn: 01267 234 567

Cyfeiriad e-bost: direct@carmarthenshire.gov.uk

Gwefan: www.carmarthenshire.gov.uk

Cyngor Sir Ceredigion

Neuadd Cyngor Ceredigion
Penmorfa
Aberaeron
Ceredigion
SA46 0PA

Rhif ffôn: 01545 570 881

Cyfeiriad e-bost: reception@ceredigion.gov.uk

Gwefan: www.ceredigion.gov.uk

Cyngor Bwrdeistref Sirol Conwy

Bodlondeb
Conwy
Gogledd Cymru
LL32 8DU

Rhif ffôn: 01492 574 000

Ffacs: 01492 592 114

Cyfeiriad e-bost: information@conwy.gov.uk

Gwefan: www.conwy.gov.uk

Cyngor Sir Ddinbych

Neuadd y Sir
Ffordd Wynnstay
Rhuthun
Sir Ddinbych
LL15 1YN

Rhif ffôn: 01824 706 000

Canolfan gwasanaeth i gwsmeriaid: 01824 706 100 (Cymraeg), 01824 706 101 (Saesneg)

Minicom: 01824 706170

Ffacs: 01824 706180

Cyfeiriad e-bost: customerservice@denbighshire.gov.uk

Gwefan: www.denbighshire.gov.uk

Cyngor Sir y Fflint

Neuadd y Sir
Yr Wyddgrug
Sir y Fflint
CH7 6NB

Rhif ffôn: 01352 752121

Cyfeiriad e-bost: info@flintshire.gov.uk

Gwefan: www.flintshire.gov.uk

Cyngor Sir Gwynedd

Swyddfeydd y Cyngor
Stryd y Jêl
Caernarfon
Gwynedd
LL55 1SH

Rhif ffôn: 01766 771000

Ffacs: 01286 673 993

Gwefan: www.gwynedd.gov.uk

Cyngor Sir Ynys Môn

Swyddfeydd y Cyngor
Llangefni
Ynys Môn
LL77 7TW

Rhif ffôn: 01248 750057

Gwefan: www.anglesey.gov.uk

Cyngor Bwrdeistref Sirol Merthyr Tudful

Y Ganolfan Ddinesig
Stryd y Castell
Merthyr Tudful
CF47 8AN

Rhif ffôn: 01685 725000

Cyfeiriad e-bost: customer.care@merthyr.gov.uk

Gwefan: www.merthyr.gov.uk

Cyngor Sir Fynwy

Neuadd y Sir
Cwmbrân
Gwent
NP44 2XH

Rhif ffôn: 01633 644644

Ffacs: 01633 644 666

Cyfeiriad e-bost: contact@monmouthshire.gov.uk

Gwefan: www.monmouthshire.gov.uk

Cyngor Bwrdeistref Sirol Castell-nedd Port Talbot

Canolfan Ddinesig Port Talbot
Port Talbot
SA13 1PJ

Rhif ffôn: (Cymraeg) 01639 686869

Rhif ffôn: (Saesneg) 01639 686868,

Ffacs: 01639 763444

Cyfeiriad e-bost: fcs@npt.gov.uk

Gwefan: www.neath-porttalbot.gov.uk

Cyngor Dinas Casnewydd

Y Ganolfan Ddinesig
Casnewydd
De Cymru
NP20 4UR

Rhif ffôn: 01633 656656

Minicom: 01633 656657

Ffacs: 01633 244721

Cyfeiriad e-bost: info@newport.gov.uk

Gwefan: www.newport.gov.uk

Cyngor Sir Penfro

Neuadd y Sir
Hwlffordd
Sir Benfro
SA61 1TP

Canolfan gyswllt: 01437 764 551

Argyfwng y tu allan i oriau swyddfa: 0845 601 5522

Ffacs: 01437 775 303

Cyfeiriad e-bost: enquiries@pembrokeshire.gov.uk

Gwefan: www.pembrokeshire.gov.uk

Cyngor Dinas a Sir Abertawe

Y Ganolfan Ddinesig
Heol Ystumllwynarth
Abertawe
SA1 3SN

Rhif ffôn: 01792 636 000

Gwefan: www.swansea.gov.uk

Cyngor Bwrdeistref Sirol Torfaen

Y Ganolfan Ddinesig
Pont-y-pŵl
Torfaen
NP4 6YB

Rhif ffôn: 01495 762200

Ffacs: 01495 755513

Cyfeiriad e-bost: your.call@torfaen.gov.uk

Gwefan: www.torfaen.gov.uk

Cyngor Sir Powys

Neuadd y Sir
Llandrindod
Powys
LD1 5LG

Rhif ffôn ar gyfer ymholiadau cyffredinol: 0845 055 2155

Argyfwng y tu allan i oriau swyddfa: 0845 054 4847

Cyfeiriad e-bost: customer@powys.gov.uk

Gwefan: www.powys.gov.uk

Cyngor Bwrdeistref Sirol Rhondda Cynon Taf

Pencadlys
The Pavilions

Parc Cambrian
Cwm Clydach
Tonypandy
CF40 2XX

Rhif ffôn ar gyfer ymholiadau cyffredinol: 01443 424000

Argyfwng y tu allan i oriau swyddfa: 01685 876 831

Gwefan: www.rhondda-cynon-taf.gov.uk

Cyngor Bro Morgannwg

Swyddfeydd Dinesig
Ffordd Holton
Y Barri
CF63 4RU

Rhif ffôn: 01446 700111

Gwefan: www.valeofglamorgan.gov.uk

Cyngor Bwrdeistref Sirol Wrecsam

Neuadd y Dref
Wrecsam
LL11 1AY

Rhif ffôn: 01978 292000

Minicom: 01978 292067

Cyfeiriad e-bost: webmaster@wrexham.gov.uk

Gwefan: www.wrexham.gov.uk/

Byrddau Draenio Mewnol (BDM) yng Nghymru

Mae BDM, fel y cyfeirir ato yn Neddf Rheoli Llifogydd a Dŵr 2010, â’r un ystyr ag sydd iddo yn adran 1 o Ddeddf Draenio Tir 1991[18].

Sefydlwyd BDM mewn ardaloedd lle mae angen arbennig am ddraenio er mwyn defnyddio’r tir at ddibenion amaethyddol a datblygu. Prif swyddogaeth BDM yw rheoli lefelau dŵr yn eu hardaloedd er mwyn lleihau’r perygl o lifogydd a chyflenwi dŵr (dyfrhau) i bobl, eiddo a thir. Mae gan BDM ddyletswydd i gadw golwg gyffredinol ar faterion yn ymwneud â draenio tir yn eu hardaloedd.

Mae llawer o’u gwaith yn ymwneud â rheoli lefelau dŵr drwy wella a chynnal afonydd, ffosydd draenio a gorsafoedd pwmpio at ddibenion cymdeithasol, amgylcheddol ac amaethyddol. Mae aelodaeth y BDM yn cynnwys aelodau etholedig sy’n cynrychioli meddianwyr y tir yn yr ardal ac aelodau a enwebir gan Awdurdodau Lleol i gynrychioli buddiannau lleol eraill.

Yng Nghymru, ceir tri BDM (rhestr isod) a cheir 11 o ardaloedd draenio eraill yn y Gogledd sy’n cael eu gweinyddu gan Asiantaeth yr Amgylchedd.

BDM Cil-y-coed a Gwastadeddau Gwynllŵg

Pye Corner

Broadstreet Common

Trefonnen

Casnewydd

NP18 2BE

Rhif ffôn: 01633 275922

Ffacs: 01633 281155

Gwefan: www.caldandwentidb.gov.uk
E-bost: admin@caldandwentidb.gov.uk

BDM Rhannau Isaf Afon Gwy

Pye Corner

Broadstreet Common

Trefonnen

Casnewydd

NP18 2BE

Rhif ffôn: 01633 275922

Ffacs: 01633 281155

Gwefan: www.lowerwyeidb.org.uk
E-bost: admin@caldandwentidb.gov.uk

BDM Powysland

Fferm y Wern

Burgedin

Y Trallwng

SY21 9LQ

Rhif ffôn: 01691 650200

Gwefan: www.powyslandidb.org.uk
E-bost: Gaw001@gmail.com

Cwmnïau Dŵr yng Nghymru

Mae ‘cwmni dŵr’ yn golygu cwmni sydd â:

· phenodiad o dan Bennod 1 o Ran 2 o Ddeddf y Diwydiant Dŵr 1991[19]; neu

· drwydded o dan Bennod 1A o Ran 2 o’r Ddeddf honno.

Dŵr Cymru - Welsh Water * Heol Pentwyn Ffos y Gerddinen Treharris CF46 6LY Rhif ffôn y brif swyddfa: 01443 452300 Gwasanaethau cwsmeriaid: 0800 052 0140 Gwefan: www.dwrcymru.co.uk		Cwmni Severn Trent Water Cyf. Cysylltiadau Cwsmeriaid Sherbourne House St Martin’s Road, Finham Coventry CV3 6SD Ffôn: 024 7771 5000 Gwefan: www.stwater.co.uk
Dyffryn Dyfrdwy Packsaddle Ffordd Wrecsam, Rhostyllen Wrecsam LL14 4EH Rhif ffôn Gwasanaethau Cwsmeriaid: 01978 833200 Ffacs: 01978 846888 Llinell ollyngiadau: 0800 298 7112 Argyfwng: 01978 846946 E-bost: contact@deevalleygroup.com Gwefan: Dee Valley Group		Albion Water Limited 78 High Street Harpenden Herts AL5 2SP Rhif ffôn: 01582 767720 Argyfyngau: 0800 917 5819 E-bost: info@albionwater.co.uk Gwefan: www.albionwater.co.uk
	Scottish & Southern Water Scottish and Southern Energy ccc. Inveralmond House 200 Dunkeld Road Perth PH1 3AQ Rhif ffôn: 0845 744 4555 Gwefan: http://www.sse.com/Home/

* Yn ymdrin â’r rhan fwyaf o Gymru.

Awdurdod Priffyrdd

Mae i Awdurdod Priffyrdd yr un ystyr ag a roddir gan adran 1 o Ddeddf Priffyrdd 1980[20]. Mae Awdurdodau Lleol yng Nghymru yn gweithredu fel awdurdodau priffyrdd mewn cysylltiad â ffyrdd lleol[21].

Atodiad B – Enghreifftiau o Swyddogaethau Rheoli Perygl Llifogydd ac Erydu Arfordirol

Gweithgaredd	Enghraifft o Swyddogaeth Rheoli Perygl Llifogydd ac Erydu Arfordirol
Adeiladu	amddiffynfeydd rhag llifogydd neu erydu, draeniau mewn ffyrdd, carthffosydd.
Glanhau	cwlfertau, gylïau.
Cydweithredu	cydweithio a chydgysylltu gweithgareddau.
Datgomisiynu	cored, amddiffynfa rhag llifogydd, cronfa ddŵr.
Gwarchod	eiddo, tref, SoDdGA.
Cynllunio datblygiad	gan sicrhau bod datblygu’n digwydd heb waethygu’r perygl o lifogydd.
Carthu	cwrs dŵr.
Draenio	priffordd, datblygiad newydd.
Rhagweld	glawiad, llifogydd, ymchwydd llanw.
Gwella	ffyrdd, diogelwch adeileddau.
Hysbysu	darparu gwybodaeth neu ddata.
Ymchwilio	i gael gwybod pa awdurdod sydd â swyddogaethau perthnasol pan geir llifogydd ac a yw’r swyddogaethau hynny wedi’u harfer.
Cynnal	afonydd, adeileddau, systemau draenio, amddiffynfeydd môr.
Rheoli	strategaethau, astudiaethau, cynlluniau.
Mapio	llifogydd hanesyddol neu lifogydd a ragwelir.
Monitro	proffiliau traethau, llif afonydd, cyflwr asedau.
Cynllunio	strategaethau, astudiaethau, cynlluniau.
Amddiffyn	pobl, yr amgylchedd, seilwaith.
Adfer	ar ôl llifogydd.
Ailosod	gorchuddion draeniau, arwyddion diogelwch.
Adrodd	i’r llywodraeth.
Ymateb	i ddigwyddiad.
Goruchwylio	gwaith ar safle, perygl llifogydd.
Arolygu	lefelau amddiffyn, lleoliadau asedau, hyd a lled llifogydd.
Rhybuddio	am lifogydd, cyfraddau erydu.

[1] Diffinnir Awdurdodau Rheoli Perygl yn Neddf Rheoli Llifogydd a Dŵr 2010. Mae Awdurdodau Rheoli Perygl Cymru yn cynnwys Asiantaeth yr Amgylchedd, Awdurdodau Llifogydd Lleol Arweiniol, Byrddau Draenio Mewnol sydd yn gyfan gwbl neu’n bennaf yng Nghymru, awdurdodau priffyrdd a chwmnïau dŵr sy’n arfer swyddogaethau mewn perthynas ag ardaloedd yng Nghymru (gweler Atodiad A am restr o ARhP yng Nghymru).

[3] Angen dolen at ganllawiau Asiantaeth yr Amgylchedd

[5] Bydd y rhaglen a ariennir gan Ewrop yn cefnogi 28 prosiect sy’n mynd i’r afael â pherygl o lifogydd. Ei nod yw lleihau’r perygl o lifogydd ar gyfer o leiaf 2,700 o bobl yng Nghymru dros chwe blynedd. Mae’r Rhaglen yn derbyn cyllid gan Gronfa Datblygu Rhanbarthol Ewrop (ERDF) - http://wales.gov.uk/topics/environmentcountryside/epq/waterflooding/flooding/convergence/?lang=cy

[8] Mae’r Rhaglen Dulliau Newydd bellach wedi cau ond rhoddir yr egwyddorion ar waith drwy’r Strategaeth Genedlaethol ar gyfer Rheoli Perygl Llifogydd ac Erydu Arfordirol yng Nghymru. Mae copi o’r adroddiad terfynu ar gael ar wefan Llywodraeth Cymru – http://wales.gov.uk/topics/environmentcountryside/epq/waterflooding/flooding/studies/newapproaches/?lang=cy

[9] Yng Nghymru, Cyngor Sir neu Gyngor Bwrdeistref Sirol yw’r Awdurdod Llifogydd Lleol Arweiniol. Mae’r holl Awdurdodau Lleol yng Nghymru yn Awdurdodau Llifogydd Lleol Arweiniol.

[10] Diffinnir y swyddogaethau rheoli perygl llifogydd yn Adran 4 o Ddeddf Rheoli Llifogydd a Dŵr 2010 ac maent yn cynnwys rhai swyddogaethau penodol o dan y Ddeddf honno, Deddf Adnoddau Dŵr 1991, Deddf Draenio Tir 1991 a Deddf Priffyrdd 1980. Maent hefyd yn cynnwys swyddogaethau o dan Reoliadau Perygl Llifogydd 2009; ychwanegwyd y rhain at y diffiniad o swyddogaethau rheoli perygl llifogydd gan Orchymyn Swyddogaethau Rheoli Perygl Llifogydd 2010.

Diffinnir y swyddogaethau rheoli perygl erydu arfordirol yn Adran 5 o Ddeddf Rheoli Llifogydd a Dŵr 2010 ac maent yn cynnwys swyddogaethau penodol o dan y Ddeddf honno a Deddf Amddiffyn y Glannau 1949.

[13] Nid oes cytundeb ffurfiol ar gyfer sefydlu partneriaethau. Dylid eu sefydlu yn ôl y ffeithiau penodol sy’n gysylltiedig â phob sefyllfa.

[18] Adran 1 o Ddeddf Draenio Tir 1991, i’w gweld yn -www.legislation.gov.uk/ukpga/1991/59/section/1

[21] Llywodraeth Cymru sy’n gyfrifol am gefnffyrdd a thraffyrdd yng Nghymru.